Hormoonverstorende stoffen

Je bent waarschijnlijk op deze pagina beland omdat je meer wilt weten over hormoonverstorende stoffen (ook bekend als EDC’s), wat ze doen, waarom ze schadelijk zijn en hoe je ze kunt voorkomen. Misschien heb je verrassende berichten gezien over de impact van hormoonverstorende stoffen op zaken zoals verminderde vruchtbaarheid en andere gezondheidskwesties, of ben je gewoon nieuwsgierig naar hoe je jezelf en je dierbaren kunt beschermen tegen deze nasties. Hoe dan ook, we gaan je alles vertellen wat wijzelf hebben geleerd in onze zoektocht naar een less toxic leven en geven je onder andere praktische tips om ze te vermijden. 

Hormoonverstorende stoffen zijn gevaarlijk

Heb je ooit gehoord van de mannelijke kikker die werd blootgesteld aan een chemische stof en veranderde in een vrouwtje? Dat gebeurde doordat hij in contact kwam met een giftige stof genaamd atrazine, dat in het kraanwater zat.

Atrazine is een van de vele schadelijke chemicaliën die onze hormonen kunnen verstoren. Wanneer onze hormonen uit balans raken, kan dat leiden tot problemen zoals schade aan ons zenuwstelsel, kanker en andere ernstige aandoeningen. Daarom is het cruciaal om bewust te zijn van wat er in onze omgeving aanwezig is en om gezonde keuzes te maken.

Wat zijn hormonen?

Hormonen zijn kleine, maar krachtige stofjes in ons lichaam die veel dingen regelen. Ze beïnvloeden ons gedrag, onze emoties, hoe we groeien en zelfs hoe ons immuunsysteem werkt. Denk aan hormonen als kleine boodschappers die door ons bloed reizen en signalen sturen naar verschillende delen van ons lichaam. Ze zorgen ervoor dat alles in balans blijft en goed werkt. Bijvoorbeeld, ze vertellen ons wanneer we honger hebben, reguleren onze lichaamstemperatuur, en spelen een rol bij vruchtbaarheid en zwangerschap. Hoewel hormonen klein zijn, hebben ze dus een grote invloed op ons dagelijks leven en welzijn.

In onze wereld van vandaag is het een uitdaging om onze hormonen in evenwicht te houden. Verstoringen in hormonale balans kunnen optreden door verschillende factoren, zoals pesticiden in ons voedsel, hormoonverstorende chemicaliën in cosmetica, vervuilde lucht en langdurige stress.

Wat zijn hormoonverstorende stoffen?

Laten we beginnen bij het begin: want wat zijn die hormoonverstorende stoffen nou eigenlijk waar je steeds vaker overhoort?

Hormoonverstorende stoffen zijn stoffen die in onze omgeving voorkomen, meestal gemaakt door mensen, en die in ons lichaam doen alsof ze hormonen zijn (‘nep-hormonen’ of ‘pseudo-hormonen’) of de werking van onze echte hormonen verstoren.

Omdat onze hormonen betrokken zijn bij ontzettend veel lichaamsfuncties, zoals spijsvertering, slaap en onze gemoedstoestand, kunnen hormoonverstorende stoffen allerlei (ongewenste) effecten hebben. Bijvoorbeeld, als een chemische stof de werking van oestrogeen imiteert, kan dit problemen veroorzaken met de menstruatie of vruchtbaarheid.

In een notendop: hormoonverstorende stoffen zijn stoffen, meestal door de mens gemaakt, die onze echte hormonen in het lichaam nabootsen, blokkeren of verstoren. Het zijn geen echte hormonen, maar ze gedragen zich wel zo en dat kan verwarring veroorzaken in ons lichaam en verschillende gezondheidsproblemen veroorzaken. 

Wat zijn Xeno-oestrogenen?

Xeno-oestrogenen zijn synthetische, hormoonverstorende stoffen, die lijken op oestrogeen, een belangrijk hormoon dat voornamelijk wordt geassocieerd met vrouwelijke geslachtskenmerken en functies, maar ook in kleinere hoeveelheden aanwezig is bij mannen. Oestrogeen speelt een cruciale rol bij verschillende processen in het lichaam, waaronder de ontwikkeling en regulering van de voortplantingsorganen, de menstruatiecyclus bij vrouwen, de botdichtheid en de regulatie van het cholesterolgehalte.

Het is vaak niet zo makkelijk voor je lever om Xeno-oestrogenen goed af te breken. Hierdoor kan er te veel oestrogeen in je lichaam blijven in vergelijking met andere hormonen. Dit noemen we oestrogeendominantie. Als je te veel oestrogeen in je lichaam hebt, kan dit tot allerlei verschillende problemen leiden, zoals:

• Verstoring van de menstruatiecyclus: Bij vrouwen kan een teveel aan oestrogeen leiden tot onregelmatige menstruatiecycli, overmatig bloeden en andere menstruatieproblemen.
• Verminderde vruchtbaarheid: Een onbalans in oestrogeen kan de vruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen beïnvloeden, waardoor het moeilijker wordt om zwanger te worden.
• Verhoogd risico op kanker: Overmatige blootstelling aan oestrogeen wordt geassocieerd met een verhoogd risico op borst-, baarmoeder- en prostaatkanker.
• Veranderingen in de seksuele ontwikkeling: Bij kinderen en adolescenten kan een verstoring van het hormonale evenwicht door een teveel aan oestrogeen leiden tot vroegtijdige puberteit of andere ontwikkelingsstoornissen.

Oestrogeendominantie komt tegenwoordig vaker voor, en een grote boosdoener zijn xeno-oestrogenen. Ze zitten onder andere in pesticiden, plastic producten en cosmetica. Het is voor je gezondheid echt belangrijk om toxic producten te verminderen en in plaats daarvan meer natuurlijke, low tox, alternatieven te kiezen. 

In een notendop: Xeno-oestrogenen zijn synthetische stoffen die lijken op oestrogeen. Ze kunnen oestrogeendominantie veroorzaken, wat leidt tot problemen zoals menstruatieproblemen, verminderde vruchtbaarheid en een verhoogd kankerrisico. Deze stoffen zitten in alledaagse producten zoals plastic en cosmetica. Door ze te vermijden en natuurlijke low tox alternatieven te kiezen, kunnen we gezondheidsproblemen voorkomen.

Waar zitten hormoonverstorende stoffen in? 

Hormoonverstorende stoffen zijn overal om ons heen te vinden, verstopt in alledaagse voorwerpen zoals plastic producten, cosmetica, speelgoed, meubels, tapijten, kookgerei en zelfs in sommige voedingsmiddelen, medicijnen en dranken. 

Maar waar komt dat allemaal vandaan? Nou, je kunt eigenlijk op allerlei manieren in contact komen met deze stoffen. Het begint al bij wat je eet en drinkt, want soms zitten ze in voedsel en dranken. Ook de pesticiden die worden gebruikt op planten en de make-up die je op je huid smeert, kunnen deze vervelende chemicaliën bevatten. Het betekent dus dat ze je lichaam binnenkomen via je voedsel, de lucht om je heen, je huid en zelfs het water dat je drinkt.

We know, niet zo prettig...

Het is best lastig om deze stoffen helemaal te vermijden, maar gelukkig kun je wel manieren vinden om je blootstelling eraan te verminderen. En dat is belangrijk, want we weten namelijk dat zelfs minuscule veranderingen in je hormoonbalans grote effecten kunnen hebben op je gezondheid. Dus, het loont echt de moeite om bewust te zijn van wat je gebruikt en koopt, en waar mogelijk te kiezen voor veiligere alternatieven.

Welke stoffen zijn hormoonverstorend?

Er zijn momenteel zo'n 85.000 door de mens gemaakte chemicaliën in omloop, en 1.000 of meer daarvan zouden hormoonverstorend kunnen zijn. 

Hieronder hebben we 5 veelvoorkomende hormoonverstoorders opgesomd en vertellen we (1) waar ze in zitten, (2) waarom ze schadelijk zijn en (3) hoe je ze het beste kunt vermijden. 

 

BPA (en BPA alternatieven):

1: Waar zit BPA in?
BPA, of Bisfenol A, is een chemische stof die vaak wordt gebruikt bij de productie van harde kunststoffen en als coating voor voedselverpakkingsmaterialen en drankblikjes. Het wordt aangetroffen in producten zoals plastic flessen, herbruikbare drinkflessen, blikjes frisdrank, plastic borden, speelgoed en elektronische apparaten. BPA kan ook voorkomen in medische apparaten en implantaten, evenals in synthetische (sport-)kleding.

2: Waarom is het schadelijk?
BPA is schadelijk omdat het onze gezondheid kan beïnvloeden, zelfs in kleine hoeveelheden. Het kan problemen veroorzaken zoals onvruchtbaarheid, kanker, obesitas, ontstekingen en zelfs neurologische aandoeningen bij kinderen.

3: Wat kun je doen? 
Om BPA te vermijden, kun je kiezen voor verse voedingsmiddelen in plaats van ingeblikt voedsel. Gebruik geen plastic verpakkingen of folie, en vermijd het verwarmen van voedsel in plastic in de magnetron. Kies voor glas of roestvrij staal. Vermijd ook onbreekbaar plastic en geef de voorkeur aan natuurlijke materialen zoals hout in plaats van plastic speelgoed. Let bij het kopen van voedsel op verpakkingsmateriaal en vermijd blikjes. Probeer ook synthetische kledingmaterialen te vermijden en kies voor natuurlijke materialen zoals katoen.

PFAS:

1: Waar zit PFAS in?
PFAS wordt aangetroffen in een breed scala aan producten die zijn ontworpen om bestand te zijn tegen verschillende omstandigheden, zoals hitte, olie, vlekken, vet en water. Dit omvat items zoals anti-aanbakpannen, regenjassen, tapijten, elektriciteitskabels, verf, meubels, kleding, schoonmaakproducten, kartonnen drinkbekers, voedselverpakkingen en elektronische apparaten. 

2: Waarom is het schadelijk?
PFAS is schadelijk omdat het nauwelijks afbreekt en zich ophoopt in ons lichaam, met name in organen zoals de lever en nieren. Dit kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen, waaronder kanker, verminderde vruchtbaarheid, geboorteafwijkingen, verhoogd cholesterolgehalte en verstoring van de leverfunctie.

3: Wat kun je doen?
Vermijd kleding, beddengoed en gordijnen die zijn behandeld met vlek- en waterafstotende middelen. Deze behandelingen bevatten vaak PFAS om de water- en vuilafstotende eigenschappen te verbeteren. Gebruik geen anti-aanbak keukengerei en pannen die zijn behandeld met PFAS. Kies in plaats daarvan voor alternatieven zoals gietijzer, roestvrij staal, glas of hout.

Parabenen:

1: Waar zitten parabenen in?
Parabenen worden aangetroffen in diverse producten voor persoonlijke verzorging, zoals cosmetica, haarproducten, lotions, crèmes, deodorants en sommige farmaceutische producten.

2: Waarom is het schadelijk?
Parabenen zijn schadelijk vanwege hun vermogen om hormonen in het lichaam te verstoren. Dit kan leiden tot een verstoring van de normale hormonale balans, wat op zijn beurt de vruchtbaarheid kan verminderen en schade kan toebrengen aan de voortplantingsorganen. Bovendien kunnen parabenen de uitkomst van geboorten beïnvloeden, waardoor risico's ontstaan voor zowel de moeder als het ongeboren kind. Daarnaast hebben onderzoeken aangetoond dat langdurige blootstelling aan parabenen het risico op bepaalde vormen van kanker kan verhogen.

3: Wat kun je doen?
Lees de etiketten zorgvuldig en vermijd producten met parabenen, zoals butyl- en propylparaben. Kies voor natuurlijke en biologische producten die parabenenvrij zijn. Overweeg het gebruik van zelfgemaakte verzorgingsproducten met natuurlijke ingrediënten zoals kokosolie, shea butter en gifvrije essentiële oliën of ga eens aan de slag met onze DIY-tips.

Ftalaten:

1: Waar zitten ftalaten in?
Ftalaten worden vaak gebruikt om plastic flexibeler te maken en om geuren te stabiliseren, waardoor de geur langer behouden blijft. Ze worden veel aangetroffen in verschillende alledaagse producten, waaronder plastic speelgoed, cosmetica zoals nagellak en haarlak, parfums en luchtverfrissers.

2: Waarom is het schadelijk?
Ftalaten zijn schadelijk omdat ze verband houden met reproductieve problemen, ademhalingsproblemen, en schade aan de lever en nieren. Ze kunnen ook interfereren met de normale ontwikkeling van kinderen, waardoor ze vatbaarder worden voor gezondheidsproblemen op latere leeftijd.

3: Wat kun je doen?
Lees altijd zorgvuldig de etiketten en vermijd producten die "parfum" of "geur" bevatten, omdat deze vaak ftalaten bevatten. Ook nagellak kun je het best zoveel mogelijk vermijden. Verder is het van belang om ervoor te zorgen dat baby's en jonge kinderen geen items in hun mond stoppen die ftalaten kunnen bevatten, omdat ze vatbaarder zijn voor schadelijke effecten. Ook kan het verminderen van het gebruik van zachte plastic producten en het regelmatig ventileren + stofzuigen van je huis helpen om de blootstelling aan ftalaten te verminderen. 

Oxybenzone 

1: Waar zit Oxybenzone in?
Oxybenzone wordt veel aangetroffen in zonnebrandcrèmes en andere producten met zonbeschermingsfactor (SPF). Het wordt specifiek toegevoegd aan cosmetische producten die bedoeld zijn om de huid te beschermen tegen de schadelijke effecten van UV-straling van de zon. Deze producten kunnen onder meer zonnebrandcrèmes, lippenbalsems, moisturizers en gezichts- en lichaamslotions zijn. Oxybenzone wordt ook gebruikt in bepaalde cosmetische producten zoals nagellak en haarproducten voor kleurbescherming tegen UV-straling.

2: Waarom is het schadelijk?
Oxybenzone is persistent in het milieu, wat betekent dat het zich ophoopt, en bioaccumulerend, wat betekent dat het zich ophoopt in ons lichaam. Het wordt geassocieerd met kanker, hormonale verstoring, reproductieve en ontwikkelingstoxiciteit, toxiciteit voor organen en huidirritatie.

3: Wat kun je doen?
Kies zonnebrandcrèmes met veiligere ingrediënten, vermijd producten met oxybenzone en let op labels die 'oxybenzone-vrij' vermelden. Overweeg ook alternatieve zonbeschermingsmethoden, zoals het dragen van beschermende kleding.

Hormoonverstorende stoffen in plastic 

We worden omringd met plastic. Het is overal om ons heen: in ons eten, in onze kleding, zelfs in knuffels van onze kinderen. Maar wist je dat onderzoek aantoont dat plastic en microplastics alomtegenwoordige bronnen zijn van blootstelling aan gevaarlijke hormoonverstorende chemicaliën?

Bekende hormoonverstoorders die uit kunststoffen lekken en onze gezondheid kunnen bedreigen, zijn BPA, ftalaten, vlamvertragers, PFAS, UV-stabilisatoren, dioxines en giftige metalen zoals lood. 

Daarom streven we ernaar om plastic zoveel mogelijk te vermijden en veiligere alternatieven te kiezen, zoals glas of roestvrij staal. Voor onze kleding kiezen we voor natuurlijke materialen zoals biologisch katoen, zijde en linnen in plaats van plastic stoffen als nylon en polyester. 

Vooral plastic dat wordt verhit, zoals plastic waterkokers of plastic voedselbakjes, vermijden we liever. Gelukkig zijn er steeds meer less toxic alternatieven, zoals deze RVS waterkoker.

Is parfum hormoonverstorend?

Parfum in verzorgingsproducten kan een mix van honderden chemicaliën bevatten die zijn toegevoegd om een specifieke geur te creëren. Dit maakt het lastig, want het woord 'parfum' op een etiket staat niet voor één specifiek ingrediënt, maar voor een verzameling van verschillende stoffen. Hoewel niet alle geurstoffen per definitie schadelijk zijn, groeit het bewijs dat veel van deze stoffen in cosmetica-producten wel degelijk risico's met zich meebrengen.

Onderzoek wijst uit dat geurstoffen vaak geassocieerd worden met schadelijke effecten op de gezondheid. Dit omvat bekende hormoonverstorende chemicaliën zoals ftalaten, parabenen en muskverbindingen. Deze stoffen kunnen het hormonale evenwicht verstoren en worden gelinkt aan een scala van gezondheidsproblemen, waaronder hormoongerelateerde kankers, vruchtbaarheidsproblemen en andere chronische aandoeningen. Daarom is het belangrijk om kritisch te zijn bij het kiezen van verzorgingsproducten.

Onze tip: kies voor producten die niet het woord 'parfum' op de ingrediëntenlijst hebben staan.

Disclaimer (Do Your Own Research): We delen met alle liefde onze ervaringen en kennis met je die we hebben opgedaan in onze zoektocht naar een gifvrij leven. Tegelijkertijd willen we wel benadrukken dat jij als enige verantwoordelijk bent voor jouw gezondheid (dat spreekt voor zich, toch?). De informatie die we hier delen is bedoeld voor algemene educatieve doeleinden en is geen persoonlijk medisch advies. Iedereen is uniek, en wat voor de een werkt, werkt misschien niet voor de ander.