Heb jij ooit écht goed gekeken naar de ingrediëntenlijst op je tandpasta? Nee? Geen zorgen, je bent niet de enige. Want eerlijk is eerlijk: wie staat er nou ’s ochtends vroeg of laat op de avond stil bij wat we eigenlijk over onze tanden (en dus ook onze slijmvliezen) smeren?
En toch… de gemiddelde mens poetst in z’n leven nogal wat tandpasta weg. En ja, daar slik je dus óók een deel van in. Met name kinderen natuurlijk. Best een gek idee, toch? Zeker als je weet dat veel tandpasta’s ingrediënten bevatten die je eigenlijk liever níét dagelijks in je mond zou willen hebben. Denk: zware metalen, conserveermiddelen, kleurstoffen, zoetstoffen, microplastics of nano-deeltjes met een dubieuze reputatie.
Nieuw onderzoek: zware metalen in tandpasta
Lead Safe Mama (een onafhankelijke consumententester uit de VS) besloot recent 51 tandpastamerken onder de loep te nemen – inclusief kindertandpasta’s en ‘groene’ alternatieven. Wat bleek?
- 90% van de tandpasta’s bevatte lood
- 65% bevatte arsenicum
- 47% bevatte kwik
- 35% had meetbaar cadmium
Wacht, wat?! Zware metalen in iets wat we twee keer per dag in onze mond stoppen – en waarvan jonge kinderen het soms letterlijk opeten alsof het een lekker hapje is?
De boosdoeners zijn volgens het onderzoek ingrediënten zoals hydroxyapatiet, calciumcarbonaat en bentonietklei. Klinken op papier gezond, maar zijn in de praktijk helaas regelmatig vervuild met zware metalen. En daar zijn de meeste fabrikanten tot nu toe opvallend stil over gebleven.
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is er geen veilige blootstellingsdrempel voor lood. Zelfs hele kleine hoeveelheden kunnen neurologische schade veroorzaken, vooral bij jonge kinderen. Juist omdat we tandpasta elke dag gebruiken, is die blootstelling extra zorgwekkend.
Fluoride: wondermiddel of risico?
Over fluoride lopen de meningen behoorlijk uiteen. Tandartsen zijn er doorgaans dol op: het helpt het glazuur versterken, gaat gaatjes tegen... Elke keer als ik naar de tandarts ga, wordt de loftrompet weer afgestoken. Maar: het is duidelijk ook een stof waar je niet te veel van binnen wilt krijgen. Een te hoge fluoride-inname kan namelijk leiden tot:
- Aantasting van de nieren
- Botproblemen
- Verstoring van de schildklier
- Een verlaagd IQ bij jonge kinderen (volgens meerdere studies)
Wist je dat het NVIC (Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum) een toename ziet in meldingen van kinderen die tandpasta inslikken? De symptomen lopen uiteen van maagpijn tot spiertrillingen en in sommige gevallen zelfs een verlaagde hartslag. Acute vergiftiging door tandpasta komt dus echt voor!
Ook goed om te bedenken: fluoride zit niet alleen in tandpasta. Het zit ook in sommige drinkwatervoorzieningen, voedsel, medicijnen en supplementen. Je totale blootstelling kan dus snel oplopen zonder dat je het doorhebt.
Mijn persoonlijke keuze is een fluoridevrije tandpasta, zeker voor kinderen. Want even eerlijk: hoeveel kinderen spugen nou netjes hun tandpasta uit? Maar meteen een disclaimer: ik ben geen tandarts. En het ene gebit is het andere niet. Twijfel je? Laat je eens adviseren door een holistische of biologische tandarts – die kijken vaak net even breder dan de standaardpraktijk.
Hydroxyapatiet als alternatief voor fluoride?
Hydroxyapatiet (HAP) wordt beschouwd als een veelbelovend alternatief voor fluoride. Het is een mineraal dat van nature voorkomt in de tanden en botten van mensen en dieren. Voor tandpasta wordt het meestal synthetisch gemaakt in het lab, maar het kan ook worden gewonnen uit dierlijke botten (meestal van runderen).
Hydroxyapatiet zou helpen bij het herstellen van beginnende gaatjes, versterkt het tandglazuur en vermindert tandgevoeligheid. Er zijn echter verschillende varianten, en sommige worden niet aanbevolen. Zo wordt de rod-shaped variant door de Europese veiligheidscommissie als veilig beoordeeld (tot 10% in tandpasta), terwijl de needle-shaped variant juist wordt afgeraden vanwege mogelijke gezondheidsrisico’s.
Daarnaast zijn er in het onderzoek van Lead Safe Mama zware metalen zoals loodresten in tandpasta met hydroxyapatiet gevonden. Hoewel hydroxyapatiet mogelijk veel voordelen biedt, is het belangrijk om bewust te zijn van de herkomst en zuiverheid van het gebruikte materiaal. Kies daarom bij voorkeur voor tandpasta’s van merken die transparant zijn over hun productieprocessen en kwaliteit.
Schadelijke stoffen in tandpasta
Maar zelfs als er geen fluoride of hydroxyapatiet in je tandpasta zit, kan het poetsen van je tanden helaas toch bijdragen aan de ophoping van schadelijke stoffen in je lichaam. Veel tandpasta’s uit de winkel bevatten namelijk ingrediënten die mogelijk toxisch zijn. Een recente studie van de Deense Consumentenraad THINK Chemicals liet zien dat een flink aantal geteste tandpasta’s hormoonverstorende en andere schadelijke stoffen bevatte. Dit is extra zorgwekkend, omdat het mondslijmvlies een hoge absorptiecapaciteit heeft, waardoor chemicaliën die de mondholte binnenkomen direct in de bloedbaan kunnen worden opgenomen.
Veel tandpasta’s bevatten bijvoorbeeld nog steeds titaandioxide, beter bekend als titanium dioxide. Wetenschappers hebben recent ontdekt dat deze stof zich kan ophopen in het lichaam en mogelijk genetisch materiaal kan beschadigen als je het binnenkrijgt. En er zijn aanwijzingen dat inademing zelfs kankerverwekkend zou kunnen zijn. Daarom is titaniumdioxide verboden als voedseladditief, maar het blijft toegestaan in verzorgingsproducten, ondanks dat je deze deels kunt inslikken of inademen.
Less toxic veiligheidscriteria voor tandpasta
Oké, en nu even praktisch: waar kun je op letten als je een tandpasta zoekt die niet vol zit met meuk? Ik raad je aan in elk geval deze ingrediënten te vermijden:
- Needle-shaped hydroxyapatiet
- Triclosan (antibacterieel middel)
- Sodium Lauryl Sulfate (SLS) (bekend om irritatie aan slijmvliezen)
- Synthetische kleurstoffen (zoals CI-nummers – onnodig en mogelijk hormoonverstorend)
- Synthetische geurstoffen (risico op hormoonverstorende ftalaten)
- Geëthoxyleerde ingrediënten (zoals PEG-8, Polysorbate 20 – kunnen residuen van giftige stoffen bevatten)
- Titanium dioxide
Waar let je op bij less toxic tandpasta?
Het hoeft echt niet perfect. Maar bewuste keuzes maken kan al een wereld van verschil maken – zeker voor jonge kinderen of mensen met een verzwakt immuunsysteem. Een paar dingen om op te letten:
- Botanische ingrediënten die gecertificeerd biologisch zijn
- Zuivere etherische oliën zoals biologische munt
- Een korte, duidelijke ingrediëntenlijst – als je ’m niet kunt uitspreken, is dat vaak een slecht teken!
- De verpakking is bij voorkeur plasticvrij om te voorkomen dat schadelijke chemicaliën uit het plastic, in het product, kunnen lekken
- Transparante communicatie van het merk – in een ideale wereld is de tandpasta getest op toxische stoffen, en zijn de lab-resultaten openbaar in te zien!
Wil je weten welke tandpasta less toxic is?
In de Leef Less Toxic Cursus vind je less toxic tandpasta voor volwassenen én kinderen, naast tandenborstels, mondwater en flosdraad – alles voor een gezonde mond. Maar dat is niet alles: in de cursus vind je 400+ product swaps, plus de kennis en tools om zelf te leren filteren. Ook kun je productreviews aanvragen in de community. Doe je mee? 😀