Microplastics: de kleine deeltjes plastic die we niet kunnen zien, maar die een enorme impact kunnen hebben op onze gezondheid en het milieu. Ze zijn overal, van de lucht die we inademen tot het voedsel dat we eten. En recent onderzoek heeft onthuld dat deze piepkleine plastic deeltjes zelfs nog veel meer schade kunnen veroorzaken dan we aanvankelijk dachten. Ze kunnen de hersenen bereiken en bijdragen aan antibioticaresistentie, wat gevolgen kan hebben voor de volksgezondheid wereldwijd. En ja, je leest het goed: het plastic waar we elke dag mee in contact komen, kan bacteriën helpen sterker te worden en onze hersenen binnendringen.
Wat zijn microplastics?
Laten we eerst even stilstaan bij wat microplastics precies zijn. Het zijn de minuscule deeltjes plastic die kleiner zijn dan 5 millimeter en ontstaan uit de afbraak van grotere plastic objecten, zoals flessen, verpakkingen en kleding van synthetische stoffen. Deze deeltjes kunnen in de lucht of het water terechtkomen. Zonder dat je het doorhebt, adem je ze in of neem je ze op via je voedsel. Naast microplastics heb je trouwens nanoplastics, die nóg veel kleiner zijn.
Een van de meest onderschatte en gevaarlijkste soorten microplastics zijn microvezels – de minuscule vezels die vrijkomen van synthetische (plastic) stoffen zoals polyester, nylon en acryl. Deze vezels zijn extreem klein en kun je zo makkelijk inademen. Je ademt dus eigenlijk het plastic van je trui in - some food for thought.
Niet alleen de deeltjes zijn gevaarlijk
Maar de microplastics zelf zijn niet het enige probleem. De gevaarlijke chemicaliën die aan deze deeltjes kleven, zoals BPA of BPS (stoffen die vaak in plastic worden gebruikt), kunnen in ons lichaam voor nóg meer ellende zorgen. Onze hormonen in de war schoppen bijvoorbeeld.
Niet alleen de microplastics zijn dus het probleem, maar ook de giftige stoffen die eraan vastkleven.
Nieuwe studies tonen nu aan dat microplastics zich heel diep in ons lichaam kunnen nestelen, zelfs in onze hersenen! Dat maakt microplastics nog veel gevaarlijker dan we eigenlijk dachten (hoopten).
Plastic in je hersenen
Toen ik over deze recente ontdekking hoorde, moest ik wel even slikken. Het is nogal scary dat microplastics onze hersenen, een van de meest beschermde organen in ons lichaam, kunnen bereiken. Recent baanbrekend onderzoek heeft aangetoond dat micro- en nanoplastics in alarmerende concentraties in hersenweefsel aanwezig zijn, zelfs veel hoger dan in andere organen zoals de lever en nieren. Het plastic dat het vaakst werd aangetroffen was polyethyleen, een veelgebruikte stof in voedselverpakkingen.
Ook heel verontrustend was de bevinding dat dementiepatiënten tot zes keer hogere microplasticniveaus vertoonden dan gezonde mensen, wat misschien wijst op een zorgwekkende link tussen microplastics en dementie. Dierstudies ondersteunen deze bevindingen; muizen die via drinkwater aan microplastics werden blootgesteld, vertoonden gedragsveranderingen en symptomen die leken op dementie.
Een ander onderzoek ontdekte microplastics in de bulbus olfactorius van overleden mensen, wat suggereert dat ingeademde microplastics direct de hersenen kunnen bereiken, aangezien ze de beschermende barrières in de neus passeren. Ook werd in dit onderzoek aangetoond dat microplasticvervuiling in huis een belangrijke bron van blootstelling is. Bij de analyse van hersenmonsters van overleden mensen vonden onderzoekers verschillende soorten plastics, afkomstig van doodnormale producten zoals verpakkingen, kleding en woonaccessoires. De aangetroffen plastics omvatten onder andere polypropyleen, nylon en polyethyleen.
Microplastics maken bacteriën supersterk
Maar daar blijft het niet bij. Microplastics kunnen bacteriën blijkbaar superpowers geven, waardoor antibiotica geen schijn van kans meer maken. Onderzoekers ontdekten dat bacteriën biofilms (een soort beschermlaag) vormen op microplastics, wat hen helpt om antibiotica te weerstaan. Deze biofilms zijn sterker en dikker op microplastics dan op andere oppervlakken, waardoor de bacteriën veel beter beschermd zijn tegen medicijnen.
Eigenlijk maakt het plastic de bacteriën dus supersterk en onschendbaar.
Voor dit onderzoek gebruikten de wetenschappers de veelvoorkomende E. coli-bacterie.
De groei van antibioticaresistente bacteriën is een bedreiging voor de volksgezondheid wereldwijd. Deze resistentie kan leiden tot behandelingen die niet meer effectief zijn tegen veelvoorkomende infecties, wat resulteert in langere ziekenhuisopnames, hogere medische kosten en meer sterfte. Als microplastics echt bijdragen aan de verspreiding van antibioticaresistentie, zou dit een grote impact hebben op onze strijd tegen infectieziekten.
Nogal slecht nieuws dus
Deze twee recente ontdekkingen geven wederom aan hoe microplastics niet alleen een gigantisch milieuprobleem zijn, maar ook een wereldwijde gezondheidscrisis. En inmiddels weten we dat microplastics echt overal (maar dan ook echt óveral) te vinden zijn. Een paar not so fun facts over microplastics:
- Ze zitten in moedermelk
- Ze bevinden zich op de top van de Mount Everest
- Ze zitten in dieren in de allerdiepste wateren
- Ze zitten in kauwgom
- Ze kunnen ontstekingen in onze lichamen veroorzaken
- Ze zitten in onze hersenen
- Ze kunnen bacteriën antibioticaresistent maken
Wat kun je doen om minder microplastics binnen te krijgen?
Gelukkig best wat! Je kunt vandaag nog actie ondernemen om de hoeveelheid microplastics die je binnenkrijgt snel te verminderen. Hier een paar tips:
Investeer in een luchtreiniger: In ons huis ademen we ongemerkt microplastics (en andere nasties) in door kleding, meubels, vloeren, voedselverpakkingen, speelgoed en meer. Een goede luchtreiniger kan echt een verschil maken.
Gebruik nooit plastic in de magnetron: Het opwarmen van eten in plastic bakjes of plastic babyflesjes in de magnetron kan gigaveel microplastics vrijgeven. Kies liever voor bakjes en flesjes van sterk glas.
Vermijd plastic theezakjes: Theezakjes kunnen miljarden micro- en nanoplastic deeltjes loslaten in je thee tijdens het trekken! Veel beter idee: losse theebladeren en een roestvrijstalen theezeefje.
Check je verzorgingsproducten: Bizar veel verzorgingsproducten bevatten microplastics, die via je huid in je lichaam kunnen landen. Met de app Beat the Microbead kun je snel checken of je product microplastics bevat.
Bewaar je leftovers niet in plastic bakjes: Door voor glas of roestvrijstaal te gaan, voorkom je een heleboel ellende in je eten én dus in je lichaam.
Was synthetische stoffen minder vaak: Elke keer dat je synthetische kleding zoals polyester wast, komen er superveel microvezels vrij. Gebruik een waszak die speciaal is ontworpen om microvezels op te vangen of was minder vaak.
Vermijd waar kan plastic verpakkingen: Ik ga bijvoorbeeld graag naar een biologische boerderij waar ze de groenten en fruit niet verpakken in plastic.
Beperk synthetische kleding: Ik weet hoe verleidelijk (en goedkoop) fast fashion kan zijn, maar denk aan alle plastic die je eigenlijk draagt. Ik heb tegenwoordig veel liever één goede wollen trui dan 10 polyester (plastic) truitjes.
Drink geen water uit plastic flessen: Kies voor herbruikbare flessen van glas of roestvrijstaal om te voorkomen dat je microplastics via water binnenkrijgt.
Disclaimer (Do Your Own Research): Ik deel met alle liefde mijn ervaringen en kennis met je die ik heb opgedaan in mijn zoektocht naar een gifvrij leven. Tegelijkertijd wil ik wel benadrukken dat jij als enige verantwoordelijk bent voor jouw gezondheid (dat spreekt voor zich, toch?). De informatie die ik hier deel is bedoeld voor algemene educatieve doeleinden en is geen persoonlijk medisch advies. Iedereen is uniek, en wat voor de een werkt, werkt misschien niet voor de ander.