Wil je je huis schoonmaken zonder je zorgen te maken over giftige chemicaliën die schadelijk zijn voor je gezondheid? We get it. Het vervangen van onze chemische (oh zo fris ruikende) schoonmaakmiddelen was een van de eerste stappen die we namen in onze zoektocht naar een low-to-life. En dat is niet voor niets. Veel traditionele schoonmaakmiddelen uit de supermarkt zitten bomvol nasty chemicaliën, waarvan velen bekendstaan als hormoonverstoorders en gelinkt worden aan verschillende kankers en andere ziekten. Zo ‘schoon’ is dat dus allemaal niet.
Gelukkig worden natuurlijke schoonmaakproducten steeds populairder en kun je ze eenvoudig thuis maken met ingrediënten uit je keukenkastje, zoals baking soda, natuurazijn, citroenen en zout. In deze blog gaan we specifiek in op het gebruik van baking soda, want laten we eerlijk zijn: dat is toch wel een wondermiddel voor een low tox huishouden.
Chemicaliën in schoonmaakmiddelen
Wanneer je schoonmaakmiddelen gebruikt, komen schoonmaak-chemicaliën op twee belangrijke manieren in je lichaam. Ten eerste door ze in te ademen. De dampen die vrijkomen, adem je in, en zo komen de chemicaliën rechtstreeks in je longen terecht. Ten tweede via je huid. Vooral je handen zijn kwetsbaar, want die komen het meest in contact met schoonmaakmiddelen. Als je veel schoonmaakt, zijn je handen ook vaak nat, wat de beschermende barrière van je huid kan beschadigen. Hierdoor ben je nog kwetsbaarder voor die nasty chemicaliën. Bovendien kunnen sommige vluchtige chemicaliën rechtstreeks via de lucht door je huid worden opgenomen.
Het is lastig om, in een korte blog, een goed overzicht te geven van alle chemische stoffen die in schoonmaakmiddelen worden gebruikt (het zijn er nogal veel). Wil je zelf de controle houden? Zoek dan de ingrediëntenlijst op door naar de desbetreffende website van de fabrikant te gaan en ga ELK ingrediënt na. Gebruik bijvoorbeeld de Chemical Maze-app op je telefoon of de SIN-list van ChemSec om de producten te ontcijferen. Je kunt natuurlijk ook onze website in de gaten houden, dan hebben we het uitzoekwerk al voor je gedaan.
Gevaarlijke stoffen in schoonmaakmiddelen
Wist je dat schoonmakers vaker sterven aan longziekten? Uit onderzoek blijkt dat schoonmakers 50 procent meer kans hebben om astma te ontwikkelen en 43 procent meer risico lopen op chronische obstructieve longziekte. Vrouwen in deze sector hebben ook een verhoogd risico op longkanker. Maar ook voor je kinderen is te veel schoonmaken niet altijd even gezond. Zo wordt het veelvuldig gebruik van schoonmaakproducten in huis tijdens de babytijd, vooral het gebruik van geparfumeerde spray-producten, in verband gebracht met een hoger risico op astma.
Toen wij deze onderzoeken voor het eerst onder ogen kregen, bekeken we onze vertrouwde schoonmaakdoekjes en 'allroud use' sprays opeens heel anders. Inmiddels zijn we zo ver dat zelfs alleen al door de schoonmaaksectie in de supermarkt lopen en die chemische lucht opsnuiven ons doet gruwelen. Misschien klinkt het wat overdreven, we know. Maar let maar op: zodra je je blootstelling aan chemicaliën vermindert, zul je merken dat je op den duur zelfs beter gaat ruiken en al die 'frisse' geurtjes opeens heel vies vindt.
Ingrediënten van schoonmaakmiddel
Als bewuste consument is het niet altijd eenvoudig om te ontdekken welke stoffen er precies in je schoonmaakmiddel zitten. De fabrikant is, onder de Europese detergentenverordening, meestal niet verplicht om de specifieke namen van chemische stoffen op het etiket te vermelden. Vaak zie je alleen algemene termen, zoals ‘parfum’, terug op het etiket. Ze zijn wel verplicht om een verwijzing naar een website op het etiket te plaatsen waar alle ingrediënten te vinden zijn. Maar, laten we eerlijk zijn: hoeveel mensen hebben daar nou tijd voor in hun drukke dagelijkse leven?
Bovendien verschuilen heel veel nasty chemicaliën zich achter het woordje ‘parfum’ of ‘fragrance’. De term parfum verwijst vaak naar een mengsel van verschillende chemicaliën die door de geurindustrie worden gebruikt (er zijn zo’n 3000 geur chemicaliën in omloop), inclusief mogelijk hormoonverstorende en/of kankerverwekkende stoffen. Meer weten over waarom we liever geen producten kopen met ‘parfum’ op het etiket? Lees dan ook eens deze blog.
Goed, het ontbreken van openheid over de ingrediënten maakt het fabrikanten dus gemakkelijker om problematische ingrediënten te verbergen. Hierdoor kunnen schadelijke chemicaliën die hormonen in mensen verstoren, onder de radar blijven.
PFAS in schoonmaakmiddelen
Als je niet volledig onder een steen hebt geleefd, heb je waarschijnlijk wel iets gehoord over de gevaren van PFAS. Deze groep chemicaliën zit in diverse consumentenproducten, van kleding tot make-up en - je raadt het al - schoonmaakmiddelen.
PFAS worden in schoonmaakmiddelen onder andere gebruikt vanwege hun vermogen om de oppervlaktespanning te verlagen, waardoor ze beter kunnen bevochtigen, dieper doordringen en gemakkelijker afspoelen. Ze verbeteren ook de antifog-eigenschappen in sommige huishoudelijke schoonmaakproducten. Zo helpen ze in reinigingsmiddelen om veegstrepen en schittering op glas te verminderen en in ruitenwisservloeistof voorkomen ze ijsvorming.
Maar hoe handig ze ook lijken, deze chemicaliën kunnen (zeer) schadelijk zijn voor je gezondheid.
Greenwashing van schoonmaakmiddelen
Als je na dit zorgwekkende verhaal in paniek op zoek gaat naar ‘groene’ of ‘plantaardige’ schoonmaakmiddelen, willen we je vragen om even tot drie te tellen en verder te lezen. Veel van deze termen kunnen namelijk misleidend zijn. Hoewel de Europese wetgever hard bezig is om greenwashing aan te pakken, zien we daar in de praktijk nog niet veel van terug. Marketingtermen zoals ‘plant-based’ of ‘natuurlijk’ kunnen bovendien van alles betekenen. Dat een product gemaakt is van natuurlijke ingrediënten betekent namelijk niet automatisch dat het vrij is van giftige stoffen. Ook planten kunnen schadelijke stoffen bevatten. Bovendien worden plantaardige ingrediënten vaak aan uitgebreide chemische bewerkingen onderworpen voordat ze hun uiteindelijke vorm aannemen. Deze zogenaamd plantaardige stoffen kunnen dus, ondanks hun natuurlijke oorsprong, schadelijk zijn voor je gezondheid. Het is daarom altijd belangrijk om goed naar de ingrediënten te kijken, zelfs bij producten die als 'natuurlijk' of 'plantaardig' worden gepresenteerd.
Wat is baking soda?
Baking soda, ook wel natriumbicarbonaat genoemd, is een natuurlijk mineraal dat wordt gewonnen uit trona. Trona is een soort steen die vooral diep onder de grond in plekken zoals Wyoming, VS, wordt gevonden. Deze gesteenten zijn ontstaan door de verdamping van oude zouthoudende meren.
Het proces om baking soda te produceren uit trona omvat het ontginnen van het mineraal, het omzetten in soda-as (natriumcarbonaat) door middel van verhitten, en vervolgens het omzetten van soda-as in natriumbicarbonaat door toevoeging van kooldioxide en water. Dit proces levert het zuivere natriumbicarbonaat op dat we als baking soda kennen.
Schoonmaken met baking soda als alternatief
Baking soda is ontzettend populair, en dat is niet verwonderlijk gezien de vele verschillende manieren waarop je het kunt gebruiken. Een van die manieren is bijvoorbeeld voor schoonmaken. Grote merken proberen ons vaak te overtuigen dat we meer schoonmaakproducten nodig hebben dan we eigenlijk gebruiken. We kopen al die producten met goede bedoelingen, maar uiteindelijk verspillen we geld en vullen we onze huizen (en lichamen) met meer giftige stoffen dan nodig is. Zonde!
Het fijne aan baking soda is dat het, in tegenstelling tot agressieve schoonmaakmiddelen, geen nasty chemicaliën bevat die schadelijk zijn voor je gezondheid. Baking soda is dus een non-toxic schoonmaakmiddel. Het is zelfs zo veilig dat het ook in de keuken vaak wordt gebruikt, om mee te bakken bijvoorbeeld (ja, echt!).
Baking Soda is bovendien echt een multitasker als het om schoonmaken gaat. Het werkt als een mild reinigingsmiddel omdat het vuil en vet gemakkelijk laat oplossen in water, dankzij zijn alkali-eigenschappen. En als je het niet volledig oplost, maar het gewoon op een vochtige spons strooit, werkt het als een licht schuurmiddel dat vuil gemakkelijk verwijdert zonder oppervlakken te beschadigen. Je kunt het veilig gebruiken op verschillende oppervlakken, zoals glas, chroom, staal, emaille en plastic. Omdat het bovendien niet giftig is, is het ook perfect voor het reinigen van je keuken waar voedsel wordt bereid.
Wat mag je niet schoonmaken met baking soda?
Hoewel baking soda een veelzijdig schoonmaakmiddel is, zijn er bepaalde oppervlakken en materialen die je beter kunt vermijden. Het schurende karakter kan namelijk krassen veroorzaken op delicate oppervlakken zoals glas, gepolijst marmer en houten meubels. Gebruik het ook niet op aluminium kookgerei (we zijn überhaupt natuurlijk geen fan van aluminium in de keuken!), omdat het een chemische reactie kan veroorzaken die tot verkleuring leidt.
Wil je zeker weten dat je niets beschadigt? Test baking soda dan eerst op een klein, onopvallend stukje van het oppervlak.
Hoe gebruik je baking soda bij schoonmaken?
Je kunt baking soda op allerlei verschillende manieren gebruiken in je schoonmaakroutine. Zo kun je baking soda gebruiken voor:
Het schoonmaken van je toilet met baking soda:
Strooi wat baking soda in je toiletpot en laat het even intrekken voordat je het met een toiletborstel schrobt.
Het schoonmaken van je gootsteen met baking soda:
Strooi een ruime hoeveelheid baking soda in de gootsteen en gebruik een vochtige doek of spons om vlekken te schrobben voordat je afspoelt met koel water.
Het schoonmaken van roestvrij staal met baking soda:
Strooi wat baking soda op een vochtige doek en poets het roestvrij staal voorzichtig om het schoon te maken en weer te laten shinen.
Het reinigen van vloeren met baking soda:
Voeg een half kopje baking soda toe aan een emmer met warm water en gebruik dit mengsel om je vloeren schoon te maken en te ontgeuren.
Het reinigen van vuile pannen met baking soda:
Maak een pasta van baking soda en water en breng dit aan op de aangebrande delen van je pannen. Laat het een tijdje intrekken en schrob het dan weg voor een schone pan.
Het fris laten ruiken van tapijten met baking soda:
Strooi wat baking soda over je tapijt, laat het een paar uur liggen en stofzuig het dan op om vieze geurtjes te verwijderen.
Het schoonmaken van houten snijplanken met baking soda:
Reinig je snijplank met baking soda en een halve citroen, waarbij je de citroen gebruikt om de baking soda in de plank te schrobben. Dit helpt om vlekken te verwijderen en eventuele achtergebleven geurtjes te neutraliseren.
Tips voor schoonmaken zonder schadelijke chemicaliën
Andere tips voor het schoonmaken van je huis zonder schadelijke chemicaliën:
- Minimaliseer het aantal schoonmaakmiddelen in je huis. Heb je nou echt al die verschillende sprays en flessen nodig? Wees kritisch.
- Ga zelf aan de slag en maak je eigen schoonmaakmiddelen, dan weet je precies wat voor ingrediënten erin zitten. Zo kun je bijvoorbeeld heel makkelijk een allesreiniger met natuurlijke ingrediënten zoals natuurazijn en citroen maken. Check ook deze blog voor onze DIY-tips.
- Gebruik geen schuursponsjes en microvezeldoekjes (hallo microplastics), maar zoek naar katoenen schoonmaakdoekjes of ga eens zelf aan de slag.
- Open je ramen tijdens (en na) het schoonmaken.
- Vermijd 'traditionele' schoonmaaksprays die je in de supermarkt kunt kopen: Als je ze toch gebruikt, spuit dan op een doek in plaats van rechtstreeks op een oppervlak, wat helpt om het inademen van druppeltjes te verminderen.
- Toch een kant-en-klare spray gebruiken? Kies dan voor low tox merken, zoals Marius Fabre.
Disclaimer (Do Your Own Research): We delen met alle liefde onze ervaringen en kennis met je die we hebben opgedaan in onze zoektocht naar een gifvrij leven. Tegelijkertijd willen we wel benadrukken dat jij als enige verantwoordelijk bent voor jouw gezondheid (dat spreekt voor zich, toch?). De informatie die we hier delen is bedoeld voor algemene educatieve doeleinden en is geen persoonlijk medisch advies. Iedereen is uniek, en wat voor de een werkt, werkt misschien niet voor de ander.