Kun je schadelijke chemicaliën uit je kleding wassen?

Wanneer we het bij Less Toxic Please hebben over schadelijke chemicaliën in kleding, krijgen we vaak de vraag of je deze er niet gewoon uit kunt wassen. Een paar keer de wasmachine aanzetten en klaar! Omdat we heel goed begrijpen dat dit een super aanlokkelijk idee is (met één wasbeurt zou je synthetische polyester top opeens net zo veilig zijn als een biologische GOTS-gecertificeerde stof), hebben we er eens goed onderzoek naar gedaan en er een blog over geschreven. Spoiler alert: je kleding wassen is verstandig, maar je wast helaas niet alle chemicaliën eruit.

Het gebruik van chemicaliën in kledingproductie

Je verwacht het misschien niet als je naar je witte blouse kijkt, maar er worden duizenden chemicaliën gebruikt bij de productie van kleding. Deze chemicaliën worden gebruikt om stoffen te bleken, kleuren, versterken en beschermen tegen vlekken en kreukels. Om te begrijpen hoe deze chemicaliën in je witte blouse en andere kledingstukken belanden, leggen we hieronder kort uit hoe het productieproces meestal verloopt:

De productie van kleding begint met ruwe vezels, die we in twee hoofdcategorieën kunnen indelen: natuurlijke vezels (zoals katoen, wol en zijde) en synthetische vezels. Bij de teelt van katoen worden vaak pesticiden en herbiciden gebruikt. Synthetische vezels bevatten ook vaak onzuiverheden zoals oplosmiddelen, bijproducten van polymerisatieprocessen (zoals monomeren en katalysatoren) en additieven (zoals antistatica en smeermiddelen).  Deze chemicaliën blijven soms in de vezels zitten en kunnen hun weg vinden naar het eindproduct dat je draagt. 

Het textiel wordt geverfd. 'Dyeing' is het proces om textiel te kleuren, inclusief het voorbereiden van de kleurstof, het eigenlijke kleurproces, het fixeren, wassen en drogen van de stof. Er zijn verschillende soorten kleurstoffen, waaronder azo-kleurstoffen, dispersiekleurstoffen (voor polyester en andere synthetische materialen), reactieve en directe kleurstoffen (voor katoen en viscose), en metaalcomplexkleurstoffen (vaak chroom- of kobaltcomplexen).

Printing is het proces waarbij pigmenten, die meestal onoplosbaar zijn, op textiel worden aangebracht om specifieke patronen te creëren, zoals tekst op kledingstukken. Tijdens het printen kunnen mogelijke verontreinigende stoffen vrijkomen, zoals kleurstoffen of pigmenten en organische oplosmiddelen.

'Finishing' omvat alle behandelingen die worden toegepast op vezels, garen of stof om hun uiterlijk en textuur te verbeteren. Tijdens deze processen kunnen potentieel schadelijke stoffen vrijkomen, zoals formaldehyde, harsen, vlamvertragers en biociden.

Zit er in je kleding gevaarlijke chemische stoffen?

In 2019 klaagden stewardessen bij verschillende grote luchtvaartmaatschappijen over uitslag, haaruitval, vermoeidheid, brain fog, hartkloppingen en ademhalingsproblemen. Hun lichamen lieten hen simpelweg in de steek. Ze konden niet werken en in sommige gevallen werd hun leven volledig verwoest.

Pas na maanden legden ze de link met hun nieuwe uniformen. Wat bleek? De spiksplinternieuwe, modieuze uniformen die de stewardessen droegen, waaronder een ontwerp van Zac Posen, bevatten diverse gevaarlijke chemische stoffen zoals PFAS, TBP, disperse kleurstoffen en formaldehyde.

Onderzoekers van Harvard zeiden dat de reacties van de stewardessen waarschijnlijk kwamen door langdurige blootstelling aan chemicaliën zoals anti-kreuk- en anti-vlekkenmiddelen en disperse kleurstoffen, die door zweet in de huid kunnen trekken. 

Stewardessen dragen hun uniform soms tot 24 uur achter elkaar...

Dit is misschien een extreem voorbeeld van hoe kleding mensen ziek kan maken.  Maar de realiteit is dat de meesten van ons dagelijks via onze kleding worden blootgesteld aan giftige stoffen. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat in onze 'gewone' kledingstukken soms grote hoeveelheden schadelijke chemicaliën zitten. Vooral in fast fashion wordt vaak gif gevonden. Sommige chemicaliën verstoren hormoonbalansen, zoals ftalaten, terwijl andere kankerverwekkend zijn, zoals PFC's en formaldehyde. De kleding die we dragen om ons te beschermen en te versieren, kan ons ziek maken.

Er is ook bewijs dat veel gevaarlijke chemicaliën, vooral prestatieafwerkingen (finishing) en sommige kleurstoffen, langdurig in kleding blijven zitten. Omdat kleding direct op de huid wordt gedragen, kunnen deze chemicaliën gemakkelijk het lichaam binnendringen. Bovendien krijgen baby's en kinderen ook chemicaliën binnen door op kleding te kauwen.

Omdat er op het etiket van een kledingstuk niets staat over de chemicaliën die het bevat, is het als consument moeilijk om precies te weten wat je op je huid draagt. Het is zelfs zo erg dat verkopers vaak zelf niet weten welke chemicaliën er zijn gebruikt tijdens de productie.

Azo-kleurstoffen in kleding

Hoewel er dus allerlei verschillende soorten chemicaliën worden gebruikt bij de productie van kleding, willen we graag iets dieper ingaan op azo-kleurstoffen.

Azo-kleurstoffen zijn synthetische kleurstoffen die veel gebruikt worden in de kledingindustrie vanwege hun levendige, intense, tinten. Er schuilt alleen wel een addertje onder het gras. Sommige van deze kleurstoffen kunnen zich namelijk omzetten in schadelijke aromatische amines, vooral wanneer ze in contact komen met bacteriën op onze huid. Deze amines worden verdacht van het veroorzaken van (blaas-)kanker en diverse genetische issues.

In de Europese Unie staan een aantal azo-kleurstoffen op de REACH-lijst, wat betekent dat ze worden gereguleerd vanwege hun potentiële gevaarlijke eigenschappen. Er is echter onderzoek waaruit blijkt dat veel azo-kleurstoffen nog ongereguleerd zijn omdat er momenteel onvoldoende informatie is over hun mogelijke giftigheid. Daarnaast is er het probleem dat veel kleding buiten de EU wordt geproduceerd, voornamelijk in landen als India en China. Hoewel geïmporteerde kleding moet voldoen aan de EU-normen, blijft handhaving vaak achter. De grenzen van de EU zijn dus niet zo strikt als we misschien zouden hopen.

Gezien de potentiële risico's van azo-kleurstoffen en het feit dat ze ontzettend veel gebruikt worden, zijn wij er niet gerust op.

Gevaarlijke chemicaliën uit je kleding wassen

Voordat je die nieuwe top aantrekt, is het altijd verstandig om hem eerst een paar keer te wassen. Je weet namelijk niet welke avonturen jouw fantastische witte top heeft meegemaakt voordat hij in jouw kledingkast belandde. Van de productiefase tot aan het moment dat hij in de winkel lag, kan hij allerlei verontreinigingen hebben opgepikt.

En ja, door je kleding te wassen, kun je de hoeveelheid chemicaliën verminderen die erin zitten. Zorg er natuurlijk wel voor dat je een mild, less toxic wasmiddel gebruikt, zonder parfum en andere schadelijke chemicaliën. Anders voeg je alleen maar meer nasty stoffen toe. Gebruik ook liever geen wasverzachter.

Hoewel we altijd adviseren om je kleding een aantal keer te wassen voordat je het draagt, is het helaas niet zo dat je hiermee alle gevaarlijke stoffen verwijdert. Vooral chemicaliën die bedoeld zijn om langdurig op de kleding te blijven zitten, spoel je niet zomaar weg. Denk bijvoorbeeld aan PFAS: die staan niet voor niets bekend als ‘forever chemicals’. Maar ook ftalaten en sommige zware metalen was je niet zomaar uit je kleding.

Dus, hoewel het wassen van kleding zeker een manier is om je exposure aan nasty chemicaliën te verminderen, is het niet voldoende. Daarom geven we je nog de volgende tips mee: 

• Vermijd synthetische stoffen.
• Kies kleding met een GOTS-certificering.
• Let extra goed op kleding die dicht op je huid zit of waarin je veel zweet.
• Zoek eens naar ongebleekte, ongeverfde of plant-dyed kleding.
• Vermijd kleding met al te felle (neon-)kleuren.
• Als het te mooi lijkt om waar te zijn (anti-kreuk, anti-vlek, anti-geur...): vermijd het!

 

Disclaimer (Do Your Own Research): We delen met alle liefde onze ervaringen en kennis met je die we hebben opgedaan in onze zoektocht naar een gifvrij leven. Tegelijkertijd willen we wel benadrukken dat jij als enige verantwoordelijk bent voor jouw gezondheid (dat spreekt voor zich, toch?). De informatie die we hier delen is bedoeld voor algemene educatieve doeleinden en is geen persoonlijk medisch advies. Iedereen is uniek, en wat voor de een werkt, werkt misschien niet voor de ander.